Bảo hiểm xe cơ giới

Hiện nay, trên thế giới cũng như tại Việt Nam, tai nạn giao thông luôn là hiểm họa, gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản. Đặc biệt, theo thống kê, đa số những người đi trên các phương tiện giao thông là lực lượng lao động chính của gia đình, xã hội, nên khi tai nạn giao thông xảy ra thì thiệt hại không chỉ bó hẹp trong phạm vi vụ tai nạn mà còn làm mất thu nhập cho cả gia đình, ảnh hưởng đến quá trình sản xuất kinh doanh và hậu quả nặng nề cho nền kinh tế.

Bên cạnh đó, có những vụ việc mà chủ xe gây tai nạn rồi bỏ trốn. Việc giải quyết bồi thường trở nên khó khăn, lợi ích của người bị nạn không được bảo đảm, gây ảnh hưởng tiêu cực trong dư luận xã hội. Bởi vậy, nhu cầu lập quỹ chung để bù đắp tổn thất là một yếu tố khách quan. Đó là lý do cơ bản cho thấy sự cần thiết khách quan cho sự ra đời của bảo hiểm xe cơ giới.

Thực tế ra đời của bảo hiểm xe cơ giới, nhất là bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới trên thế giới cũng cho thấy hiệu quả kinh tế và lợi ích xã hội của bảo hiểm xe cơ giới.

Tại Nhật Bản, trước khi Luật đảm bảo trách nhiệm chủ xe cơ giới được ban hành, trách nhiệm về lỗi liên quan đến tai nạn giao thông chủ yếu được quy định trong Luật dân sự. Theo các quy định này, nạn nhân của các vụ tai nạn giao thông có thể đòi bồi thường thiệt hại chỉ khi họ chứng minh được hành vi cố ý của người gây ra tai nạn cho mình. Tuy nhiên không phải lúc nào cũng dễ dàng chứng minh được điều này. Thêm vào đó, sự thiếu nguồn lực tài chính của bên thứ ba làm cho các nạn nhân khó có thể được bồi thường thỏa đáng.

Để đảm bảo tài chính cho nạn nhân của các vụ tai nạn, Luật đảm bảo trách nhiệm chủ xe cơ giới được ban hành vào năm 1955, có hiệu lực vào tháng 2 năm 1956, trong đó quy định tất cả các chủ xe ô tô phải có trách nhiệm với các vụ tai nạn gây ra chết hoặc thương tật đối với bên thứ ba. Luật này cũng bắt buộc người sử dụng ô tô mua bảo hiểm bắt buộc để đảm bảo bồi thường khi xảy ra tai nạn.

Theo luật bảo hiểm bắt buộc TNDS chủ xe cơ giới, các xe ô tô không được phép hoạt động nếu không mua bảo hiểm bắt buộc TNDS chủ xe cơ giới như đã được quy định trong Luật. Mục đích của Luật là bảo vệ các nạn nhân của các vụ tai nạn giao thông thông qua cơ chế bắt buộc bên có lỗi phải đền bù tài chính cho bên bị thiệt hại. Vì thế, mọi chủ xe ô tô có nghĩa vụ mua bảo hiểm CALI. Nếu vi phạm nghĩa vụ này có thể dẫn đến ngồi tù không quá 1 năm hoặc bị phạt không quá 500.000 Yên.

Một giấy chứng nhận bảo hiểm bắt buộc TNDS chủ xe cơ giới có hiệu lực phải thể hiện đầy đủ thời gian đăng ký xe và thời gian đăng kiểm định kỳ. Thời hạn bảo hiểm phải bảo hiểm đầy đủ thời gian trước khi đến thời điểm đăng kiểm tiếp theo. Hệ thống này là phương án chắc chắn nhất để ngăn chặn những xe ô tô chưa được bảo hiểm tham gia giao thông trên đường phố và đảm bảo rằng tất cả các xe đã qua đăng kiểm đều đã mua bảo hiểm CALI.

Từ khi ra đời và hoạt động cho đến nay, bảo hiêm xe cơ giới đã góp phần đáng kể trong việc bồi thường thiệt hại, chia sẻ thiệt thòi đối với bên thứ ba, đó là ích lợi xã hội mà không một cơ quan hay tổ chức từ thiện nào đủ tiềm lực kinh tế để hỗ trợ các nạn nhân, đó đơn giản là “lấy của nhiều người chia sẻ cho số ít người bị rủi ro”. Với phương châm ấy mà bảo hiểm xe cơ giới tại Nhật Bản hay các nước trên thế giới ngày càng phát triển và thể hiện được tiến bộ xã hội.

Trở lại Việt Nam, trên cơ sở tinh hoa của các nước văn minh trên thế giới, nghiệp vụ bảo hiểm xe cơ giới hiện nay rất phát triển và đã đem lại bộ mặt tươi sáng cho các doanh nghiệp bảo hiểm, người dân cũng như toàn xã hội. Gần như không còn những vụ việc thương tâm, bất công cho người bị tai nạn khi bản thân họ hoàn toàn không có lỗi. Nếu như trong vụ tai nạn, người gây tai nạn bỏ chạy, hay bị thương tật, hoặc bị chết thì người bị thiệt hại (bên thứ ba) hoàn toàn yên tâm bởi doanh nghiệp bảo hiểm sẽ có trách nhiệm bồi thường cho họ. Điều đó tạo tâm lý yên tâm cho người tham gia giao thông và cũng thể hiện tinh thần nhân văn của xã hội văn minh.

Chúng ta thấy rằng, khi tai nạn giao thông xảy ra, người có lỗi phải có trách nhiệm bồi thường những thiệt hại do chính mình gây ra bao gồm:

Thiệt hại về người và tài sản của người thứ ba và hành khách vận chuyển trên xe;

Thiệt hại về hàng hoá vận chuyển trên xe;

Thiệt hại về người và tài sản cũng như thiệt hại do gián đoạn kinh doanh của chính chủ xe.

Trên thực tế việc giải quyết hậu quả của những vụ tai nạn giao thông thường rất phức tạp và mất nhiều thời gian vì một số lý do:

Sau khi gây tai nạn một phần do hoảng sợ, một phần do thiếu trách nhiệm, lái xe đã bỏ trốn để mặc cho nạn nhân phải chịu hậu quả;

Lái xe quá nghèo, không đủ khả năng tài chính để bồi thường thiệt hại cho người thứ ba cũng như cho chủ xe và hàng hoá trên xe;

Sau tai nạn lái xe bị thiệt mạng không thể bồi thường cho nạn nhân được.

Do đó, để đảm bảo bù đắp những thiệt hại sau những vụ tai nạn, thì việc tham gia bảo hiểm xe cơ giới là hoàn toàn cần thiết. Nhà bảo hiểm sẽ bù đắp các thiệt hại của chính chủ xe cũng như thay mặt chủ xe bồi thường cho người thứ ba, giúp họ nhanh chóng khắc phục hậu quả tai nạn và sớm ổn định sản xuất kinh doanh, ổn định cuộc sống.

Hiện nay, tại Việt Nam, các nghiệp vụ bảo hiểm bao gồm: Bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự chủ xe cơ giới; bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe đối với hàng hóa vận chuyển trên xe; bảo hiểm thiệt hại về vật chất cho xe cơ giới và bảo hiểm người ngồi trên xe cùng tai nạn lái phụ xe. Trong đó, bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự chủ xe cơ giới là bắt buộc, các loại hình bảo hiểm còn lại tuy không mang tính bắt buộc, khách hàng có thể tự nguyện tham gia với các công ty bảo hiểm cùng với bảo hiểm trách nhiệm dân sự chủ xe cơ giới đối với người thứ ba nhưng lại có giá trị kinh tế to lớn trong việc bù đắp những thiệt hại gây ra cho chủ xe vì những nguyên nhân như thiên tai, hỏa hoạn…

Thực tế cũng ghi nhận, nếu như trước đây người dân vẫn còn nghi ngại, thờ ơ với bảo hiểm xe cơ giới thì hiện nay tình trạng này đã được cải thiện đáng kể, người dân tham gia bảo hiểm xe cơ giới là tự nguyện. Tình trạng mua để “phòng chống” việc bị lực lượng chức năng kiểm tra khi tham gia giao thông trên đường vẫn còn tồn tại, tuy nhiên chủ yếu ở các vùng sâu, vùng xa, nơi mà thông tin còn hạn chế, người dân chưa hiểu được tác dụng của bảo hiểm xe cơ giới đối với chính mình.

Mặt khác, chúng ta cũng nhận thấy bởi lợi ích của bảo hiểm xe cơ giới đã được chứng minh rõ ràng qua các vụ việc bồi thường thiệt hại về tai nạn. Thậm chí, do những ích lợi to lớn của bảo hiểm đem lại mà hiện nay chúng ta còn đang phải đối mặt với tình trạng trục lợi bảo hiểm xe cơ giới. Các cơ quan chức năng cũng đang tích cực thực hiện các biện pháp để phòng tránh tình trạng này.

Như vậy sự ra đời của bảo hiểm xe cơ giới là cần thiết, khách quan và cần tiếp tục được đón nhận rộng rãi hơn nữa, các cơ quan chức năng cần tiếp tục tuyên truyền sâu rộng hơn nữa về lợi ích cũng như quy định về bảo hiểm xe cơ giới để người dân tham gia, đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của chính mình.